Bitcoin’in 2008 yılında ortaya çıkışından günümüze kadar kripto varlık piyasası büyüyerek devasa hacimlere ulaşmıştır. Kripto varlık piyasası ülkeler nezdinde sahip olduğu devasa hacimlerle küresel ve ulusal ekonomilerin temel unsurları haline gelmişlerdir. Kripto varlıklar için ilk zamanlarda bekle-gör prensibini benimsemek suretiyle vatandaşlarını kurumları aracılığıyla yüksek volatilite konusunda uyarmakla yetinen devletler, zamanla vatandaşlarının kripto varlıkları oldukça benimsemeleri ve kullanımlarıyla 2020’li yıllarda artık kripto varlıklar üzerinde kanuni düzenlemeler yapmaya girişmişlerdir.
Türkiye kripto varlıklarla yapılan işlemlerde önemli bir konuma ulaşmıştır. Kripto analiz şirketi Chainalysis verilerine göre;Türkiye işlem hacmi bakımından dünyada genel olarak 4. sırada yer almaktadır. Hatta stablecoinler söz konusu olduğunda 1. sırada yer aldığı değerlendirilmektedir. Bu haliyle Türkiye’nin kripto varlıklar konusunda faaliyet yürüten veya faaliyet yürütmeyi hedefleyen şirketler için çok önemli bir potansiyeli haiz olduğu görülmektedir.
Dünya’da 2020’li yıllarla başlayan kripto varlıkların kanunlaşma süreci 2021 yılında gündeme gelmiştir. Türkiye’de bir Kripto Varlık Kanunu çalışması ilk olarak 2021 yılından sonra Thodex şirketine ilişkin dolandırıcılık olayları iddiaları akabinde söz konusu olmuştur. Ancak 2021 yılında kripto varlık piyasasına ilişkin bir kanun hazırlığına girişilmişse de TBMM’ye herhangi bir kanun teklifi sunulmamıştır. Türkiye’nin Kripto Varlık Kanun Teklifi Mali Eylem Görev Gücü’nün (FATF’nin) 2021 yılında dahil edildiği gri listeden çıkma çabaları sonucunda tekrar gündeme gelmiştir. Nihayetinde söz konusu Kanun Teklifi, 26.06.2024 tarihinde TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilip 02.07.2024 tarihinde 7518 sayılı Kanun olarak resmî gazetede yayımlanarak yasalaşmıştır.
7518 sayılı Kanun ile kripto varlık piyasasına getirilen yeni düzenlemeler bu alanda faaliyet yürüten şirket yönetimleri ve diğer ilgililer tarafından genel olarak olumlu olarak karşılanmıştır. Zira regülasyonun yokluğu, dolandırıcılık olaylarına ortam hazırlamakta; bu ise toplum nezdinde genel olarak kripto varlıklarla iştigal eden tüm sektörün imajını olumsuz olarak durum olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca hukuk devleti sınırları içinde kalan denetim ve gözetim piyasanın kalitesini, rekabeti ve sermayenin, emeğin ve hizmet alanların korunmasını sağlayacağı da unutulmamalıdır.
Kamuoyunda Kripto Varlık Kanunu olarak bilenen 7518 sayılı Kanun, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda yapılan eklemeler ile kripto varlık piyasasını düzenlemektedir. Anılan Kanun, bu kanunda tanımlanan kripto varlık hizmet sağlayıcısı olarak kabul edilen şirketlerin regülasyonunu içermektedir. Kripto varlık hizmet sağlayıcısı kavramı; “kripto para borsası” olarak bilenen platformları da kapsamakla birlikte anlamsal olarak ondan daha kapsamlı bir kavrama işaret etmektedir. Kripto varlık hizmet sağlayıcılığı; kamuoyunda bilinen adıyla kripto para borsası işleten şirketler, kripto varlık saklama hizmeti sağlayan şirketler ve yanı sıra Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından belirlenerek kripto varlıklar ile olarak hizmet sunan diğer şirketleri kapsamaktadır.
7518 sayılı Kanun ile kripto varlık hizmet sağlayıcılarına ve bu arada kripto varlık borsası şirketlerine SPK’dan kuruluş ve faaliyet izni (lisans) alma şartı getirilmiştir. Kanun’un yasalaşmasından önce kripto varlık hizmeti sunan veya sunmak üzere kurulan şirketler için bir geçiş aşaması öngörülmüştür. Bu şirketler, SPK nezdinde tutulacak olan “Faaliyette Bulunanlar Listesi” veya “Tasfiyede Bulunan Listesi”ne eklenmek üzere kanunlaşmadan itibaren bir ay süre içinde (02.08.2024 tarihine kadar) SPK’ya başvuru yapmışlardır. SPK, geçici listeler oluşturmak suretiyle 05.08.2024 tarihinde “Faaliyette Bulunanlar Listesi” veya “Tasfiyede Bulunan Listesi”ni ilan etmeye başlamıştır. İlk etapta “Faaliyette Bulunanlar Listesi”nde 47, “Tasfiyede Bulunan Listesi”nde ise 3 anonim şirket yer almıştır. Daha sonra SPK’nın devam eden değerlendirmeleri sonucunda “Faaliyette Bulunanlar Listesi”nde şirket sayısı 80’e çıkmıştır. “Tasfiyede Bulunan Listesi”nde ise şu anda 8 anonim şirket yer almaktadır. Bu sayılar nihai sayılar değildir. SPK, kripto varlık hizmet sağlayıcı şirketlerin başvurularını değerlendirdikçe uygun bulduklarını “Faaliyette Bulunanlar Listesi”ne listesine dahil edeceğini ilan etmiştir. Ayrıca “Başvurusu İşlemden Kaldırılan Platformlar Listesi ve Başvurusu İşleme Alınmayan Platformlar Listesi”nde 64 şirket bulunmaktadır. Bu şirketler SPK’ya tekrar başvuru yapma hakkını haizidir.
SPK’nın şu anda ilan ettiği 80 anonim şirketi içeren “Faaliyette Bulunanlar Listesi”ne bakıldığında; listenin başvuru yapan şirketlerin tamamına yönelik olmadığı bir kez daha belirtilerek, listede yer alan şirketlerin gerek yurtdışı gerekse Türkiye merkezli kripto varlık hizmeti sunan birçok şirketin listede yer aldığı görülmektedir. Bu listede yer alan şirketlerin önemli bir kısmı kripto varlık platformu işleten şirketlerden oluşmaktadır. Ayrıca kripto varlık saklama hizmeti vermek üzere kurulan şirketler de “Faaliyette Bulunanlar Listesi”nde yer almaktadır.
“Faaliyette Bulunanlar Listesi”nde dikkat çeken bir husus, banka şirketlerinin kripto varlık faaliyeti yürütmek için başvurularıdır. Zira daha önce bankalar kripto varlık piyasasına ilişkin doğrudan faaliyet yürütememekteydi. Anılan listeye göre; İş Bankası A. Ş. ve Misyon Yatırım Bankası A. Ş. tarafından kripto varlık saklama faaliyeti yürütülebilecektir. Garanti Bankası tarafından kurulan Garanti BBVA Dijital Varlıklar A. Ş. ve QNB Finansbank tarafından kurulan QNB Dijital Varlıklar A. Ş. tarafından ve AK Yatırım iştiraki olan ve zaten kripto varlık platformu olarak hizmet veren Stablex Bilişim Teknoloji A. Ş. de listede yer almaktadır. Halihazırda tokenizasyon hizmeti veren Misyon Yatırım Bankası Misyon Finansal Teknolojiler A. Ş. ile listede yer alarak bu hizmetini devam ettirecektir.
Blokzincir teknolojisinin sağladığı imkanlarla finans sektörü de dönüşmekte ve gelişmektedir. Kripto varlık piyasası artık devlet tarafından tanınan ve düzenlenen bir piyasadır. 7518 sayılı Kanun ile Sermaye Piyasası Kanunu’na yapılan ekleme kripto varlık piyasasına ilişkin temel kanundur. 7518 sayılı Kanun ile SPK, kripto varlık piyasasının hem düzenleyici hem de denetleyici kurumu olmuştur. Anılan Kanun çerçevesinde SPK’nın çıkaracağı ikincil düzenlemeler Türkiye’deki kripto varlık piyasasının geleceğini tayin edeceği söylenebilir.